به گزارش «اخبار خودرو»، افزایش قیمت ارز و همچنین افزایش قیمت مواد اولیه و فشاری که از این بابت به خودروسازان و قطعه‌سازان وارد آمد، باعث شد تا بحث بر سر آزادسازی قیمت خودرو به عنوان راه مقابله با نوسانات قیمت ارز و مواد اولیه ساخت خودرو مطرح شود.
آزادسازی قیمت هدفی است که خودروسازان از سال 92 تاکنون درپی آن بوده‌اند اما به‌دلایل مختلفی ازجمله آماده نبودن زیرساخت‌های لازم در این خصوص امکان‌پذیر نبوده است. مشکلات بسیاری درخصوص آزادسازی قیمت خودرو وجود دارد. شاید در شرایط فعلی آزادسازی قیمت به نفع خودروسازان نباشد و باعث افزایش بیشتر قیمت خودرو و درنهایت رکود بیشتر در بازار خودرو باشد. نمی‌توان به آزادسازی قیمت‌ها فکر کرد اما به بحث قدرت خرید مردم نیندیشید. نمی‌توان قیمت‌ها را تا چند برابر افزایش داد اما در کیفیت و خدمات پس از فروش تغییری داده نشود. نمی‌توان عرضه خودرو را متناسب با نیاز بازار نرساند اما قیمت را افزایش داد. برای رسیدن به خواسته تولیدکنندگان باید زیرساخت‌های اقتصادی و صنعتی را هم در نظر گرفت. به‌عقیده برخی کارشناسان، در شرایط فعلی امکان آزادسازی قیمت خودرو وجود ندارد.
یکی از کارشناسانی که معتقد است درحال‌حاضر نمی‌توان طرح آزادسازی قیمت خودرو را اجرا کرد، علی شکوهی است. به نظر وی به‌واسطه عدم عرضه، افزایش نرخ ارز و التهابی که در بازار وجود داشته، قیمت خودرو در یک نقطه غیرواقعی قرار گرفته است.
درحال‌حاضر بحث آزادسازی قیمت خودرو مطرح است. ازسوی‌دیگر شاهد ممنوعیت واردات هستیم. به لحاظ اقتصادی چه پیش‌شرط‌هایی برای آزادسازی قیمت‌ها نیاز است؟
برای بررسی این موضوع باید کمی به عقب برگردیم. یکی از دغدغه‌های اصلی خودروسازان برای افزایش قیمت خودرو نرخ ارز است. از سال 85 که نرخ ارز تقریبا 922 تومان بود تا امروز که بیش از 10هزارتومان در بازار آزاد خرید و فروش می‌شود، همواره یک روند روبه رشد نرخ ارز را داشته‌ایم. اما نکته جالب در این خصوص این است که غیر از این جهش قیمتی که در ماه‌های گذشته داشته‌ایم، همواره شیب افزایش قیمت خودرو بر افزایش قیمت ارز سوار بوده است. یعنی این‌ها به هم وابسته بوده‌اند اما شیب افزایش قیمت خودرو همواره تندتر بوده است. اصولا در بازارهایی که می‌خواهیم بحث آزادسازی قیمت را رعایت کنیم، یک‌سری مولفه‌ها باید رعایت شده تا بازار رقابتی شود.
در بازار رقابتی شما می‌توانید آزادسازی قیمت‌ها را داشته باشید. این برای هر دو بخش تولید داخل و واردات صدق می‌کند. وقتی که واردکننده مجبور است تعرفه 95درصدی و یک سری هزینه‌های دیگر را برای واردات خودرو به دولت پرداخت کند، عملا خودرویی که در کشورهای حاشیه خلیج‌فارس با قیمت بسیار پایین خریداری می‌شود در کشور ما با چندبرابر قیمت به فروش می‌رساند. درنتیجه بازار هیچ‌گاه رقابتی نخواهد شد. ثبات ارزی موضوع دیگری است که باید وجود داشته باشد تا آزادسازی قیمت انجام شود. ثبات اقتصادی و ثبات قوانین از دیگر مسائلی است که به آزادسازی قیمت خودرو مرتبط است. یکی از مشکلات بزرگ در ایران این است که وزارتخانه صبح یک دستورالعمل را صادر می‌کند و ظهر یک دستورالعمل دیگر. شفافیت مورد دیگری است که برای آزادسازی قیمت به آن نیاز داریم تا از فساد جلوگیری شود. همچنین شبکه عرضه خودرو باید مشخص شود. یکی از مشکلات فعلی این است که شبکه عرضه خودرو به‌صورت نامرئی در کشور فعالیت می‌کند و خودرو دست‌به‌دست بین آن‌ها می‌چرخد و درنهایت خودروی با 1.5 برابر قیمت به مصرف‌کننده می‌رسد. اگر این عوامل رعایت بشود می‌توانیم بگوییم که بازار وصنعت خودروی ما توانایی آزادسازی قیمت را دارد.
خودروسازان تقاضا دارند خودروها با 5درصد زیر قیمت بازار عرضه کنند. چقدر این خواسته امکان‌پذیر است؟
تقاضا برای فروش خودرو با 5درصد زیر قیمت بازار وجود دارد اما قیمت بازار را برای یک دستگاه خودرو چه چیزهایی مشخص می‌کند؟ خدمات مناسب، برند آن محصول و تعداد خودروهای درحال گردش. یعنی سابقه‌ای که از آن خودرو در بازار وجود دارد. همچنین کیفیت و شبکه نمایندگی‌ها و عرضه محصول و از همه مهم‌تر نسبت عرضه‌وتقاضا در قیمت محصول تاثیرگذار است. اگر این موارد رعایت شوند، قیمت خودرو در بازار اصولی و منطقی خواهد بود. اما متاسفانه هیچ‌کدام از این موارد در کشور رعایت نشده است. امروز دناپلاس توسط ایرانخودرو 53میلیون‌تومان به فروش می‌رسد اما در بازار بیش از 80 میلیون‌تومان قیمت‌گذاری شده است. این فاصله بیش از 30میلیون‌تومانی از کجا می‌آید؟ چون عرضه‌ای وجود ندارد. تقاضا وجود دارد اما عرضه انجام نمی‌شود. تقاضا برای بسیاری از خودروها وجود دارد اما عرضه محدود است در نتیجه قمیت خودرو به صورت حباب‌گونه بالا می‌رود. مردم برای خرید خودرو مراجعه می‌کنند اما خودرویی عرضه نمی‌شود، به همین صورت قیمت بالا می‌رود.
به نظر شما مردم قیمت خودرو را بالا می‌برند؟
خیر؛ این شیب را که باعث می‌شود خودرو از 53 به 83میلیون‌تومان برسد، بازار ایجاد می‌کند نه مردم. نمی‌توان گفت مصرف‌کننده واقعی این کار را می‌کند. بسیاری از ترس اینکه ارزش پولشان از بین می‌رود، حاضر می‌شوند با دو برابر قیمت یک کالا را خریداری کنند. چراکه ترس دارند در آینده این کالا مثلا با 15درصد افزایش قیمت دیگر روبه‌رو شود.
درحال‌حاضر بحث بسته‌های حمایتی دولت برای صنعت خودرو و قطعه مطرح شده است. این بسته‌های حمایتی چقدر جوابگو خواهد بود؟
هر بسته‌ای که دولت عرضه کند، مانند بحث تزریق نقدینگی در جامعه به‌صورت مُسکن عمل خواهد کرد و می‌تواند یک یا دوسال جوابگوی صنعت باشد. اما اگر بخواهیم درمان کاملی برای این بیماری داشته باشیم، نیاز است یک مقدار به اِلمان‌های اقتصادی توجه کنیم. به بازارهای بین‌المللی نگاه و از اقتصادهای موفق الگوبرداری کنیم. صنعت خودرو ایران به شدت در یک بازار ایزوله فعالیت می‌کند، چند شرکت، محصولاتی تولید و عرضه می‌کنند و شورای رقابت قیمت‌گذاری کرده و سازمان حمایت از مصرف‌کننده هم نظارت می‌کند. این عوامل، فارغ از تمام جریاناتی که در اقتصاد آزاد می‌گذرد، نشان می‌دهند بازار کشور مان درحال‌حاضر ظرفیت آزادسازی قیمت خودرو را ندارد. به این‌دلیل که قیمت در بازار به‌واسطه عدم عرضه، افزایش نرخ ارز و التهابی که در بازار وجود داشته، در یک نقطه غیرواقعی قرار گرفته است.
در بحث قیمت‌گذاری چه المان‌هایی تاثیرگذار است؟ نقش دولت در این بحث چه باید باشد؟
هزینه‌های سربار، نیروی انسانی، فضای تولید و مواداولیه در قیمت‌گذاری موثر هستند. اما نکته‌ای که وجود دارد، اینکه برای قیمت تمامشده کالا عددی به‌دست می‌آید که ممکن است برای تولیدکننده سودآور نباشد. دولت سال‌هاست از صنعت خودرو حمایت کرده و هربار که مشکلی به‌وجود آمده است، با یک مسکن مشکل را به‌طور موقت جمع کردند تا به مشکل بعدی رسیده است. درحال‌حاضر دولت باید بسته حمایتی خود را به بازار، مردم و تولیدکننده توسعه دهد. درحقیقت باید یک بسته سهجانبه ارائه دهد و نباید فقط به تولیدکننده، یا بازار یا فقط به قدرت خرید مردم توجه کند. یعنی باید تمام المان‌های اقتصادی را کنار همدیگر در نظر بگیرد.
حمایت از تولیدکننده چگونه باید انجام شود؟
تولیدکننده تا ثبات ارزی، اقتصادی و سیاسی برایش ایجاد نشود، نمی‌تواند فعالیت عادی داشته باشد. حداقل می‌توان در بحث بخش‌نامه‌ها ثبات به وجود آورد.
به‌نظر شما در آینده قیمت‌ها متعادل خواهد شد یا افزایش قیمت پایدار خواهد ماند؟ آیا مانند سال 91 قیمت‌ها ابتدا چندبرابر و سپس اندکی تعدیل خواهند شد؟
به نظر نمیرسد قیمت خودرو 2 تا 3 برابر افزایش پیدا کند، چراکه بازار بیشتر از این ظرفیت ندارد و درحال‌حاضر نیز قدرت خرید مردم به شدت کاهش پیدا کرده است. دولت هم سعی دارد به بازار ورود کرده و مسکن‌هایی تزریق کند تا شرایط متعادل شود و قیمت‌ها دستکم با شیب ملایم‌تری افزایش پیدا کنند. درنهایت برای آزادسازی قیمت خودرو یک سری عوامل باید فراهم شوند که این عوامل باید با حمایت دولت همراه باشد نه دخالت دولت.
